Նորից՝ ապրիլի 24

Այսօր առավոտից բոլոր հայերը մի ճանապարհ ունեն՝ դեպի Ծիծեռնակաբերդ։ Ու անկախ նրանից՝ արև է, թե անձրև, ցուրտ է, թե տաք, այսօր բոլոր հայերը եթե ոչ ոտքով, մտքով ու սրտով անցնում են նույն ճանապարհը՝ դեպի Ծիծեռնակաբերդ։ Ու դա ավանդույթ չէ, դա մեր Գողգոթան է: Իսկ Գողգոթան ոչ միայն Հիսուսի խաչելության վայրն է, այլև՝ հարության։ Կա՞ այդ գիտակցությունը մեր Գողգոթայի պարագայում: Չգիտեմ: Տարիներ առաջ Հայաստան էր եկել Ջեմալ փաշայի թոռը՝ ներկայացնելու իր «Հայոց ցեղասպանություն» գիրքը: Կինո «Մոսկվայում» հանդիպում էր նրա հետ: Տարօրինակ, չափազանց տարօրինակ էր, որ ցեղասպանության կազմակերպիչ երիտթուրք փաշաներից մեկի թոռը՝ Հասան Ջեմալը, Երևանում էր ու խոսում էր իր նախնու դեմ: Բայց այդ օրը հիշողությանս մեջ մեխվեց մի նախադասությամբ. «Մի հարյուրամյակ դուք ապացուցում եք, որ ձեր հողերի վրա ձեզ սպանել են, քրդերը՝ որ ապրում են այդ հողերի վրա»։

Դա դաժանագույն իրականություն էր, որից մենք այդպես էլ խուսափում ենք ընկալման ու հակադարձման մակարդակում։ Մենք ընդհանրապես խուսափում ենք մեր պատմության ընկալումից, որովհետև ընկալման պարագայում պարտավոր ենք գնահատական տալ ոչ միայն օտարներին, այլև՝ մեզ։ Ընկալման պարագայում պարտավոր ենք եզրակացություններ անել ու քայլեր, եթե ուզում ենք իրավիճակ փոխել։ Մենք նույնիսկ դա չգիտենք: 2015-ին՝ ցեղասպանության 100-ամյակին պաշտոնապես ու հանդիսավորապես խոստացվեց համահայկական ուժերով «Թղթածրար» պատրաստել, այն է՝ սահմանել մեր պահանջատիրությունը։ Այդպես էլ չսահմանվեց: Ու պատճառն այն չէ, որ այսօր չկան հայ-թուրքական դիվանագիտական հարաբերություններ ու ընդհանրապես՝ հարաբերություններ։ Պատճառն այն չէ, որ խորհրդավոր ու անավարտ «Թղթածրարը» խոչընդոտելու էր այդ չեղած հարաբերությունների լինելուն։ Պատճառը մեկն է՝ մենք պատրաստ չենք այդ խնդրին։ Ու քանի դեռ պատրաստ չենք, սպասում ու ակնկալում ենք, որ այս ու այն պետությունը կառավարության կամ խորհրդարանի մակարդակում կճանաչի հայոց ցեղասպանությունը։ Թեկուզ բոլոր պետությունները ճանաչեն, կարևորը Թուրքիայի ճանաչումն է, իսկ Անկարան չի ճանաչելու այնքան, քանի դեռ դիմացը հավասար ուժ չի տեսնում։ Քանի դեռ կա ճանաչմանը հաջորդող փոխհատուցման հարցը։ Ու ամեն ապրիլի 24-ի մենք նորից վառելու ենք Թուրքիայի դրոշը և աղոթքով ու խաչերով, դրոշներով բարձրանալու ենք Ծիծեռնակաբերդ՝ ապահովելու մեր բողոքի ու մեր ընդվզումի ձևը, իսկ բովանդակությունը ո՞վ է ապահովելու։ Ո՞վ, եթե ոչ մենք: Ու՞մ է պետք, եթե ոչ մեզ։ Ո՞վ իրավունք ունի պահանջատիրության, եթե ոչ մենք։

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հ.Գ. 2021-ին լրանում է Կարսի պայմանագրի 100 տարին: Պատմությանը քիչ թե շատ ծանոթ հայերը գիտեն, որ պայմանագիրը կնքված է 100 տարուց հետո վերանայվելու իրավունքով։ 2019-2021-ը ճիշտ այն ժամանակն է, որ ունենք պատասխանելու հարցին՝ իսկ տե՞ր ենք մեր պատմությանն ու մեր երկրին։ 21-րդ դարում այն երկիրն ու պետությու՞նն ենք, որ ի զորու է միջազգային ասպարեզում պաշտպանել իր ինքնիշխանությունն ու իրավունքը։ Իր պատմական հողերը։ Թե չէ գերագույն հիմարություն է այրել Թուրքիայի դրոշը, ուժ ունե՞ս՝ քո դրոշը բարձրացրու քո հողերի վրա, որ թշնամուդ տալու ժամկետը 2 տարուց լրանում է։ Համենայն դեպս՝ 2015-ի ապրիլի 23-ին սրբադասված մեկուկես միլիոն զոհերը դա են պահանջում:

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ